Endemik, Yunanca “endemos” (indigenous) kelimesinden gelmektedir. Endemik bitki, dünyanın yalnızca bir yerinde yetişen bitkiye verilen isimdir. Türkiye’de yetişen endemik bitki türleri yaklaşık 3000 civarındadır. Yani diğer bir deyişle Türkiye’de yetişen bitkilerin yüzde 30’u endemik bitkidir.
Kızılcahamam Çan Çiçeği
Türkiye’de Endemik Bitki Çeşitliliğinin Fazla Olma Nedenleri Nelerdir?
Türkiye’nin, barındırdığı endemik bitki türleri bakımdan zengin olmasının nedenleri arasında ülkemizin kıtaları birbirine bağlayan kritik bir coğrafyada oluşu, dağlık ve engebeli bölgelerinin fazla oluşu, yağış yönünden zengin oluşu ve dört iklimin yaşanıyor oluşunu sayabiliriz. Gelin, Sadece Türkiye’de yetişen endemik bitkiler ve özelliklerine göz atalım.
İşte Yalnızca Türkiye’de yetişen endemik bitki türlerinden bazıları:
Kasnak Meşesi
En sık görüldüğü bölgeler Konya, Afyon, ısparta ve Kütahya illeridir. Odunları değerli kabul edilen bir ağaç türüdür. Genellikle mobilya kaplaması ve parke üretiminde kullanılır.
Sığla Ağacı
Endemik bitkiler arasında bulunan Sığla ağacı Türkiye’de en sık Muğla ve Fethiye civarlarında görülür. Çınarı andıran sığla ağacının boyu 20 metreye kadar uzayabilir. Bazı bölgelerde Günlük Ağacı olarak anılır.
İspir Meşesi
İspir Meşesi Yozgat, Kastamonu ve Doğu Anadolu bölgesinin genelinde görülebilen bir türdür. Çok kısa yaprak saplarına sahip olan bu meşe türünün boyu yaklaşık olarak 6-7 metreye kadar uzayabilir.
Datça Hurması
Teke Yarımadası ve Datça’da yetişen bir bitkidir. Ortalama 10-15 metre boyunda olan Datça Hurması ağacının meyveleri 1.5 cm boyunda ve sarı-kahverengi arasında renk tonlarına sahiptir. Datça hurması ağaçları şiddetli rüzgarlardan olumsuz etkilendikleri için genellikle derin vadilerde hayatta kalmayı başarabiliyorlar.
Kazdağı Göknarı
Yalnızca Kazdağı’nda görülebilen bu türün boyu yaklaşık olarak 30 metreye kadar uzayabilir. Yaprakları yassı olan Kazdağı Göknarının tepesinde bulunan kozalakları yaklaşık olarak 20 cm boyuna ulaşabilir. Rutubetli toprakları çok seven ve uygun koşullarda hızlı büyüyen bir türdür.
Anadolu Glayölü
Genellikle Akdeniz ve Ege Bölgelerinde rastlanılan Anadolu Glayölü, kızılçam ormanları ve makilerde bahar ve yaz aylarında görülür. Çok narin bir endemik bitki olan Anadolu Glayölü, hızlı azalma nedeniyle tamamen yok olma riskiyle karşı karşıya bulunuyor.
Ters Lale
Anadolu’da hemen hemen her bölgede rastlanılan bu çiçek türü en çok Hakkari ve Van Bölgelerinde yetişir. Her dalında 6 yaprak bulunan Ters Lale’nin boyu yaklaşık 70 cm kadar uzar. Genellikle 1000-3000 metre arasındaki rakımlarda görülür.
Eber Sarısı – Piyam
Türk botanikçiler tarafından 1982 yılında keşfedilen Eber Sarısı, Dünyada yalnızca Akşehir ve Eber göllerinin yamaçlarında parçalı popülasyonlar halinde bulunmaktadır. Endemik bitki çeşitleri arasında bulunan bu türün çok hızlı azalması nedeniyle türü çok tehlikede kategorisinde değerlendirilen bir bitkidir. Sarı çiçekli, otsu ve 40-80 cm arasında uzunluğa sahiptir. En önemli özelliği bir çiçekten 3 meyve vermesidir.
Antalya Çiğdemi
Sadece Türkiye’de görülen bitkiler arasında bulunan Antalya Çiğdemi, adından da anlaşılacağı gibi yalnızca Antalya’da yetişen bir türdür. Dağınık quercuz ormanlarında dağınık halde bulunur. Ekim ayından Aralık ayına kadar çiçek açar ve çiçeklerini korur. Genellikle 1000 metre civarındaki yükseltilerde görülür. Aynı kökten yıllarca yeni filizler verebilir.
Zambakgiller
Türkiye’de 430 farklı türü bulunan zambakgiller en sık Manisa’da görülürler. Endemik tür olan bu bitki genellikle 500 ila 2000 rakımları arasında görülmektedir. Mayıs ayının başları ve Haziran ayında çiçek açarlar. Yaprakları şeritsi ve yassı yapıdadır. Adasoğanı, sarısabır ve mügeçiçeği zambakgiller familyasına ait çeşitlerdir.
Kral Eğreltisi
Başta Karadeniz Bölgesi olmak üzere ülkemizdeki nemli topraklarda görülür. Dere kenarı, nemli çayır ve bataklıklar en sık görüldükleri ortamlardır. 4-6 cm uzunluğundaki yaprakların oluşturduğu dallar 1-2 metre arası uzunluktadır. Temmuz ve Ağustos aylarından itibaren olgunlaşmaya başlarlar. Çok yıllık bitkiler grubundadır.
