Anadolu; onlarca medeniyetin doğup geliştiği bir bölge olmasının yanı sıra, nadir görülen pek çok hayvanın yaşadığı zengin bir coğrafyadır. Kıtaların kesişim noktasında yer alan ve üç iklim kuşağının buluştuğu bir noktada konumlanan ülkemizde tüm Avrupa’da olduğundan daha fazla canlı türü yaşamaktadır. Hayvan türleri arasında sadece Türkiye’de görülenler de mevcuttur. Endemik hayvan türleri olarak da sınıflandırabileceğimiz bu canlılar varlıklarını korumaya devam etse de, bazı ırklar gittikçe melezleşmekte ve ırk özelliklerini yitirmektedir. Peki, Türkiye’de yaşayan endemik hayvan türleri hangileridir?
Türkiye’de Yaşayan Endemik Hayvan Türleri
Ankara Kedisi
Kökeni Ankara’ya dayanan bu kedi türü, yurtdışında Angora olarak bilinmektedir. Uzun tüylü kedilerin atası olarak anılan Ankara Kedileri, sahiplerine ve evlerine bağlı, oldukça zeki canlılardır. İnsanlar ile iyi anlaşan bu kedilerin kulakları uzun, dik ve uç kısımları ise tüylüdür. Türkiye’ye özgü canlılar arasında bulunan bu kedilerin tüyleri beyaz, sarı ve kahverengi, gözleri ise mavi, yeşil ve sarıdır. Bu kedi türü, yürürken kuyruğunu sırt hizasında tutar. Bu hareket ise türün en tipik özelliklerindendir.
Kangal Köpeği
Türkiye’de yaşayan endemik hayvan çeşitleri arasında, Kangal Köpekleri önemli bir yer tutar. Bu köpek türü ülkemize özgü olsa da, dünya çapında ünlüdür. Zeki, cesur ve güçlü olmalarıyla bilinen Kangalların eğitilmesi ise oldukça zordur. Ancak sahiplerine bağlılıkları oldukça yüksektir. Kangal Köpekleri, kişisel koruma ve sürülerin korunması amacıyla birçok ülkeden yoğun talep görmektedir.
Türk Tazısı
Yerli av köpeği olarak da bilinen Türk Tazısı, özellikle görme ve koku alma yetisi ile ünlüdür. Bu yetisi sayesinde avlanan ırk, çeşitli tüy renklerine sahiptir. Vücudu ve kafası oldukça ince ve narin yapıdadır. Genellikle sahipsiz bir şekilde kırsal bölgelerde dolaşırlar ve kontrolsüz ürerler. Bu nedenle birbirlerinden farklı renk ve görünüme sahiptirler. İz sürmede ve av yeri tespitinde oldukça kabiliyetli olan Türk Tazıları, evcilleştirilip av hayvanı olarak da sıklıkla kullanılmaktadırlar.
Van Kedisi
Van Kedisi, Van yöresine özgü bir kedi türüdür. Ülkemizde olduğu kadar dünyada da ünlü bu kedilerin nesli, bilinçsiz şekilde melezleştirilmeleri nedeniyle tehlike altındadır. Cana yakın ve zeki bir kedi türü olan Van Kedileri suyu sever ve su ile oynar, hatta yüzebilirler. Bir gözü mavi diğer gözünün ise sarı olması nedeniyle dikkatleri üzerine çeken Van Kedisinin ağırlığı ise ergin bir dişide 3 kg, erkekte ise 3,5 kg’dır.
Akbaş
Yaşam süresi yaklaşık 12 yıl olan Akbaş Köpeği, çok güçlü koruma içgüdüsü nedeniyle çoban köpeği ve koruma olarak kullanılan bir türdür. Ağırlıkları erkeklerde ortalama 50 kg. iken, dişilerde 45 kiloya kadar ulaşabilir. Sakin ve zeki yapıları onları kolay eğitilebilir kılsa da, tehlike durumunda olağanüstü saldırgan ve güçlü tepkiler verir.
Çift katlı uzun tüylerinin rengi beyaz, dudak ve burun ucu renkleri kahverengi ve siyahtır. Göğsü oldukça geniş ve kaslı, kalçası ve beli dar bir yapıdadır.
Arap Tavşanı
Ada tavşanı, kır tavşanı, yer köpeği gibi isimlerle de bilinen Arap Tavşanı, Batı ve Orta Anadolu Bölgesi ovalarıyla Doğu Anadolu’nun step ve yaylalarında görülür. Çok bilinmeyen bir tür olan bu canlılar, seyrek otlu ve doğal bitki örtüsü bozulmamış zemini sert bölgelerde yaşar. Zıplayarak ilerleyen Arap Tavşanları kemirgen bir türdür.
Kalabalık koloniler halinde yaşar ve birlikte beslenirler. Beslenme esnasında bir risk algıladıklarında hızlıca yuvalarına koşar ve yuva ağızlarını kapatarak izole olurlar. Tarım ve bilinçsiz ilaçlama neticesinde ülkemizdeki sayıları hızla azalmış olsa da hala ülkemizdeki varlıklarını sürdürmektedirler.
Denizli Horozu
Türkiye’nin endemik hayvanları arasında bulunan bu tür, Denizli iline özgü bir horoz ırkıdır. Ahenkli ve uzun ötüşüyle ünlenen Denizli horozu yaklaşık 30 saniye kesintisiz ötebilmektedir. Ortalama 3 kg canlı ağırlığa sahip olan bu tür; ibik, renk ve vücut yapılarına göre üç ana gruba ayrılır.
İbik türüne göre: Geniş ibik, dar ibik.
Renk türüne göre: Al, siyah, kürklü, kınalı, demirkır, pamukkır.
Vücut şekline göre: Küpeli, yüksek boyun, sülün.
Denizli horozunun bacakları mor veya gri, gözleri siyah-sürmeli, kulakçık kırmızı üzerine beyaz benek veya yalnızca kırmızı, vücut rengi ise siyah, kırmızı ve kirli beyaz rengindedir.
Tiftik Keçisi (Ankara Keçisi)
Tiftik ve Ankara keçisi olarak bilinen bu endemik hayvan türü, Orta Asya’dan 13. yüzyılda Anadolu’ya göç eden Türkler tarafından getirilmiştir. Anadolu’nun iklim koşullarına oldukça uyumlu bir tür olsa da, genel olarak Ankara ve çevresinde yetiştirilmektedir. Ankara’nın; Beypazarı, Ayaş, Nallıhan ve Güdül ilçeleri en yoğun olarak yetiştirildiği yerlerdir. Ankara’dan sonra en fazla yetiştirildiği iller Mardin, Bitlis ve Siirt illeridir. Sahip olduğu tiftik tüyü tekstil ürünü olarak oldukça değerlidir. Erkeklerinin canlı ağırlığı 35-55 kg, dişilerin ise 30-40 kg arasındadır.
Anadolu Parsı
Anadolu Parsı, Batı Asya ve Orta Doğu’da yaşayan İran Parsının Anadolu’da bulunan bir türüdür.
Ömrü yaklaşık olarak 20 yıl olan Anadolu Parsının boyu ortalama 230 cm, ağırlığı ise dişilerde 45 kg, erkeklerde 70 kg civarındadır.
Etobur olan bu canlıların besin yelpazesinde; yaban keçisi, geyik, yaban domuzu ve küçük memeliler bulunuyordu. Anadolu Parsları Doğu Anadolu ve Doğu Akdeniz bölgelerinin dağlık ve ormanlık alanlarında yaşamışlardır. Tarım arazileri açmak için doğal alanların tahrip edilmesi ve av kaynaklarının azalması neticesinde insanların bulunduğu alanlara yönelen Anadolu Parsları zehirlenerek ve vurularak öldürülmüşlerdir.
Son bireyinin 1974 yılında Beypazarı’nda vurulmasıyla Türkiye’de nesli tükenen hayvanlar arasında anılmaya başlanan Anadolu parsının, yapılan son çalışmalarda Anadolu’da hala varlığını sürdürdüğü belirtilmektedir. Bir grup doğa araştırmacısının foto kapanlarla yaptığı çalışmalarda toros eteklerinde Anadolu Parsı varlığı gözlemlenmiştir.
Türkiye’deki endemik hayvan türleri anlattıklarımız ile sınırlı değildir. Bunların yanında ülkemizde; Çatal Burun, Kars Köpeği ve Ankara Tavşanı gibi endemik türler de yer almaktadır.