Türk adı: Türk soyundan olan toplumların genel adı olarak kullanılmadan önce, Türk dilinde bugünkü adından başka “güç, kuvvet” anlamına da geliyordu. Eski Uygur metinlerinde Türk sözü bazen “Erkler-Türkler” şeklinde kullanılıyor ve bu söz sıfat halinde “güçlü-kuvvetli” anlamlarını taşıyordu.
Belgeler Türk sözcüğünün Uygurlar ve Göktürkler’den çok daha önce de var olduğunu gösteriyor. 5. Yüzyıla ait Pers yazılarında Turanlılardan yani Türklerden “Türk” diye bahsedilmiştir. 6. Yüzyıla ait Bizans kayıtlarında ise Hun Türklerine “Türk Hun” (kuvvetli Hun) denilmiştir. Yine 6. Yüzyıla ait Çin kayıtlarında ise Türk sözü Türk milletinin genel adı olarak geçmektedir.
Hunlular döneminde Türk sözcüğü kimi zaman kuvvetli kimi zaman ise “olgun, bilgili” anlamında kullanılmıştır. Oğuz Destanın Uygurca anlatımında Oğuz Han’ın danışmanlarından “Uluğ Türk” diye söz edilmektedir.
Türk kelimesi Türk milletinin devletinin resmi adı olarak ilk defa Gök-Türk İmparatorluğu tarafından kullanılmıştır. Daha sonra bu İmparatorluğa bağlı ama kendi kabile adları ile anılan diğer Türklerin ortak adı olmuştur.
Türkiye adı: Türklerin yaşadıkları ülkelerin ve Türk devletlerinin adı olarak Cumhuriyet’ten bu yana değil, bin yıldan uzunca bi süredir kullanılmaktadır. Türk devletlerinin ve egemen oldukları bölgelerin adları, kendi tarihlerimizde daha çok kurucu hanedanların, hükümdarların veya hâkim boyların adı ile anılmıştır (Selçuk Devleti, Timur Devleti, Babür Devleti, Osmanlı Devleti… gibi). Böyle olmasına rağmen bu devletlerin hükümdarları da halkı da Türk adından asla kopmamış ve her vesile ile belirtmişlerdir. Büyük Selçuk İmparatorluğu hükümdarı Sultan Alp Arslan “Biz Türkler, temiz Müslümanlarız ve bid’at bilmeyiz. Bu sebeple Allah halis Türkleri aziz kıldı” demiştir.
Yabancılar Türklerin yoğun olarak bulundukları ve hâkim oldukları yerlere her zaman Turkhia (Türkiye) demişlerdir. Altıncı yüzyılda Bizanslılar bütün Orta Asya’ya Turkhia, yani “Türklerin yaşadığı yer”, “Türklerin Ülkesi” demişlerdir. Türklerin batıya doğru göçü başladıktan sonra da gittikleri her yere Türkiye adı verilmiştir. Dokuzuncu ve onuncu yüzyıllarda İtil(Volga) ırmağından Orta Asya’ya kadar olan bölgeye Türkiye adı verilmiştir. O dönemde Doğu Türkiye dedikleri kısımda Hazar Türkleri, Batı Türkiye olarak söylenilen yerde ise Macar Türkleri yaşamıştır.
Türkiye sözüne Latince metinlerde de sıklıkla rastlanılmaktadır. Ünlü gezgin Marko Polo anılarında Anadolu’dan “Turcia Minor (Küçük Türkiye)”, Orta Asya’dan “Turcia Major (Büyük Türkiye) diye söz etmektedir.
1299 yılında Osmanlı Devleti kurulup güçlenip büyüyünce hâkim olduğu yerlere hem Osmanlı hem de Türkiye denmiştir. Osmanlının hakimiyetinde olmayan ama Türklerin yaşadıkları yerler ise; Türkiye, Türk Eli, Batı Türk Eli veya Doğu Türk Eli, Batı Türkistan, Doğu Türkistan olarak adlandırılmıştır.
Bu nedenledir ki Osmanlı Devleti’nin çöküşünden sonra kurulan yeni devletin adı Türkiye, halkı da Türk halkı olmuştur.