Ahilik kelime anlamı Arapça “kardeşlik” olan, Türk esnaf ve sanatkarların sahip oldukları ahlak, fazilet, asalet ve cömertlik ile islam inancını gençliklerinden itibaren hayat ve sanatlarında yaşatan bir teşkilattır.
Ahi ve Ahilik Nedir?
Ahilik, sanatta mükemmellik, yaşayışta dürüstlük, insana hizmette olgunluk ve fazilettir.
Ahiliğin gayesi; geçleri mümtaz birer şahsiyet, işinin ehli birer üstad, savaşta ve barışta işi ve mesleği ile sevilen, takdir edilen kişiler olarak yetiştirmekti.
Bu teşkilat piyasayı fiyat ve kalite yönünden dengeli tutarak, çürük, bozuk, sakat, dayanıksız ve pahalı gibi sözlerin telaffuzuna dahi imkan vermezdi. Bağdat’ta Abbasi Halifesi Nâsır-Lidînillâh tarafından Bâtınîlik, haydut ve başıbozuklardan korunmak amacıyla kurulmuştur. Fütüvvete benzese de teşkilat yapısı bakımından farklılık göstermekteydi.
Ahiliğe her tarikate mensup kişiler girebiliyor, bir tarikat olmayıp İslami edep, ahlak ve nezakete sahip, insanlığın hizmetine çalışan ve çalışılanların haklarını koruyan bir teşkilattır.
Ahilik pirleri arasında peygamberler, dört halife, dört mezhep imamı, Feridittün Attar, Sadi, Mevlana ve Şems gibi büyük şair ve düşünürler de vardır. Ahilik bir tarikattan farklı olarak bütün Müslümanları bünyesinde barındıran birleştirici bir kuvvettir.
Ahi Evran-ı Veli ile birlikte sanat ve hayata hakim olan disiplinli bir esnaf teşkilatı halini alan ahiliğin merkezi Kırşehir’dir.
Teşkilat üç sınıfta düşünülebilir:
- Fiili (sanatkar, zanaatçı)
- İlmi (kültür, edeb, sohbet)
- Seyfi (askerlik, eğitim)
Ahi teşkilatının ocağı zaviyeler, gençlere İslam edebi öğretirlerdi. Zaviyelerde; çırak, kalfa, muallim, sanatkar, kadı, tüccar, hoca, müderris ve sultan beraber bulunur, sohbete katılırlardı.
Zaviyelerde üç çeşit öğretim ve öğretici bulunurdu bunlar: Kültür hocaları, zanaat ustaları, askeri eğitim, tatbikat ve terbiye hocaları idi.
Ahilik Teşkilatının Prensipleri
İyi huylu ve güzel ahlak sahibi olmak, işinde ve hayatında doğru ve güvenilir olmak, hakka, hukuka ve hakkaniyete riayet etmek, gözü, gönlü ve kalbi tok olmak.
Ahiliğe Kimler Giremezdi?
Yardımlaşmayan, başkasının sırtından geçinen, yardım etmeyenler.
İnançsızlar, falcılar, gayrimüslimler, sihirbaz, büyücü, yalancı, içkici, dolandırıcılar. Ahiler, bu kişiler evlatları bile olsa evlerinde barındırmazlardı.
Ahilere Rehber Olan Bazı Hadisler
- Cennet cömertlerin evidir.
- Komşusu açken tok yatan mümin değildir.
- Sana nasıl gelinmesini istiyorsan, insanlara öyle git.