Uyusun da büyüsün ninni, tıpış tıpış yürüsün ninni… Hepimizin kulağına fısıldanan, annemizin sesinden duyduğumuz ilk ezgidir ninni, beşikte başlayan ilk eğitimdir. Kimi zaman ağlayan bebeği susturmak, kimi zaman uyumasını sağlamak için söylenir fakat ninninin görevi bu kadarla sınırlı değildir.
Ninni, sözlü kültür geleneğinin en eski ve en önemli ürünlerindendir; çocuğun ileride seçeceği mesleği, toplumun değerlerini, annenin bebeği için iyi dileklerini, övücü sözlerini, yemek kültürü, giyim kuşam gibi konuları da içinde barındırır.
Türk Kültüründe Ninni
Ninni; Azerbaycan Türkçesinde Layla, Çağatay Türkçesinde Elle, Çuvaş Türkçesinde Nenne, Kazak Türkçesinde Eldiy, beşik cırı (yırı), Kerkük Türkçesinde Leyle, hövdü, Kırım Türkçesinde Ayya, beşik yırı, Kırgız Türkçesinde Alday alday, Özbek Türkçesinde Allo, Tatar Türkçesinde Bölü cırı, Uygur Türkçesinde Allay olarak adlandırılmıştır.
Türk Ülkelerinde Ortak Ninniler
Anadolu’da Kosova’da
Nenni oğluma yaraşır Nenni çocuğum uyusun
Mahalleyi dolaşır Uyusun da büyüsün
Mahallenin kızları Pıtır pıtır yürüsün
Oğlum ile oynaşır. Babasının düçanına citsin.
Kerkük’te Azerbaycan’da
Leylev yavruma ucadan Laylay dedim yatasan
Sesi geldi bacadan Gızıl güle batasan
Babov sefere gidip Gızıl gülün içinde
Ağlama can acıdan. Şirin yuhu tapasan.*
*Yardımcı, Mehmet (Dr.). Kıbrıs ve Diğer Türk Ülkelerinde Ortak Ninni ve Tekerlemeler.
Sözlü kültürün kolay yayılması ve Türk coğrafyasında ortak dil Türkçenin konuşulması hasebiyle ninnilerde benzerlikler söz konusudur. Ninni kültürü anne ve bebek arasındaki bağın gelişmesine katkı sağlamakla birlikte, ait olduğu kültürün ilerlemesi ve yayılmasına da sebebiyet verir. Bir gelecek yetiştiren annelerin, bebeklerinin kulağına ninniler söylemesi ve ninni kültürünün yaşaması temennisiyle…