Baykal Gölü konumu itibariyle; Rusya’nın güneydoğusunda, Sibirya’nın güney kesiminde Irkutsk, Oblast ve Buryatya arasında kalan bölgede ve Moğolistan sınırında yer almaktadır. Baykal Gölü, devasa derinliği ile dünyanın en derin gölü olma özelliğini taşıyor.
Baykal Gölünün Özellikleri
Sibirya’nın Mavi Gözü olarak tanımlanan bu gölün yüz ölçümü yaklaşık olarak adalar hariç 31.722 kilometre karedir. Gölün çevre uzunluğu 636 kilometre, en geniş yeri ise 79,5 kilometredir. Gölün taban kısmı deniz seviyesinin yaklaşık olarak 1285 metre altında yer almaktadır. Gölün dibinde yer alan tortul kayaçların yaklaşık 7 kilometre kalınlıkta olduğu sanılmaktadır.
İnanılmaz derinliği nedeniyle dünyanın en büyük tatlı su gölü ünvanına sahip olan Baykal Gölü, 23 milyon kilometreküplük hacmiyle dünyadaki tatlı su kaynaklarının beşte birine sahiptir.
Baykal Gölü tüm bu özellikleri ve içerdiği biyolojik canlı çeşitliliğinden dolayı Unesco tarafından Unesco Dünya Mirası Listesi‘ne dahil edilmiştir. Tarihte kullanılan adları, Lamu, Beihai, Tengis, Baigal, Baikal şeklindedir. Yeryüzünde yalnızca Ladoga Gölü ve Baykal Gölünde tatlı su foklarının yaşadığı kabul edilmektedir.
Baykal Gölü, hayvan ve bitki çeşitliliği açısından oldukça zengindir. Araştırma sonuçlarına göre 1700 bitki ve hayvan türünün yaşadığı tespit edilmiştir. Bu canlıların 1083 çeşidi yalnızca bu bölgede yaşayan endemik türdür. Bu 1700 rakamının 773 tanesi bitki, 210 tanesi tek hücreli canlı, 710 tanesi ise diğer farklı türden hayvandır.
Yeryüzündeki içme suyunun yaklaşık %20’sinin bu alanda olduğu bilinen bir gerçektir. Rusya, göl üzerine yapılacak çalışma ve araştırmalar için göle özgü denizaltı tasarlamıştır. Gölde sadece bu bölgeye özgü endemik balık türleri yaşamaktadır. Baykal Gölü’nün üstünde uzandığı derin çukur, tektonik olup, kırılma ile oluştuğu sanılmaktadır.
Baykal Adının Kökeni
Türkçe olduğu bilinen “Baykal” sözcüğü “zengin göl” manasına gelmektedir. Gölün kıyı kesimleri Türklerce çok eski dönemlerde iskan edilmiş olup, tahminen Bayırkular adlı Türk boyunun bu bölgede yaşamış olduğu sanılmaktadır. Bu göle Ruslar ise Sviatoj More yani Kutsal Deniz adını vermişlerdir. Bu tabirin sebebi ise bu bölgede daha önce yaşayan Baryatlar adlı Moğol kavminin bu bölgede dini törenler yapmasından ileri gelmektedir.
Baykal Gölü sularının duruluğu ve hafifliği ile nam salmıştır. Baykal Gölü’nü bazılarının oldukça büyük olduğu 336 kadar akarsu beslemektedir. Bu akarsulardan en büyükleri, kuzey tarafından göle dökülmekte olan Yukarı Angara Irmağıdır. Gölü besleyen ikinci büyük akarsu ise 1100 kilometre boyunca Hangay Dağlarının sularını biriktirerek güneydoğu kesiminden göle dökülen Selenga Irmağıdır.
Her sene Aralık ayının sonuna doğru gölün yüzey kısmı donmaya başlar ve Mayıs ayına kadar buzlarla kaplı olarak kalır. Ancak bu olay ulaşıma mani olamamaktadır. Yaz ayı boyunca küçük gemiler aracılığıyla yapılmakta olan ulaşım, kışın ayında ise buzlar üzerinde kızaklarla yapılmaktadır.