Türkmen Halısı, Türkmen halkının kendine ait ruh dünyasını ve ince yeteneğini yansıtan yüzlerce yıllık bir kültürün ürünüdür. Türkmenistan’da yapılan arkeolojik kazı çalışmalarında, bu sanatın çok eskiye dayandığını gösteren veriler bulunmuştur.
Türkmen halılarının ilk örnekleri zamanla kaybolmuş olsa da, izleri hala varlığını koruyor. Ülkede genellikle kadınların dokuduğu Türkmen halısında genellikle beyaz, sarı, siyah renklerle birlikte, özellikle kırmızı renk tercih edilir. Türkmen Halısının özelliği tamamen el emeğiyle üretiliyor olması. Üretimin hiçbir aşamasında makine ve teknolojik ekipman kullanılmıyor. Yünün kırkılmasından yıkanmasına, ipe dönüştürülmesinden dokumasına kadar bütün aşamalar tamamen el emeği. Bir Türkmen halısının küçük bir bölümünde dahi makinada üretilmiş iplik kullanılsa bu hemen anlaşılıyor ve halıyı dokuyan ayıplanıyor.
Türkmen halılarında kullanılan motif ve desenler
Türkmen kadını da tıpkı Anadolu kadını gibi dokuduğu halıya sadece duygu ve hislerini katmaz. Dini inanışlarından kaynaklanan sembolik motifleri ve günlük hayatta kullandığı eşyaları ve çevresinde gördüğü hayvan figürleri ve tabiat tasvirlerini de halısına nakşeder. Her Türkmen boyunun kendine özgü bir motif anlayışı vardır. Her boyun yerleşim bölgesini ve hayat tarzlarını yansıtan motifler bulmak mümkündür.
Türkmen halılarında hiç değişmeyen ana unsur göl motifleridir. Durgun su birikintisi anlamında kullanılan göl Türkmen halısının ana motifidir. Bu nedenle göl, boyları belirleyici bir sembol haline gelmiştir.
Türkmen Halısı Guinnes Rekorlar Kitabında
Bugüne kadar dünyanın en büyük halılarının Türkmenistan’da dokunduğunu gururla söylemek gerekir. 2001 yılında dokunan ve Guinnes Rekorlar Kitabına girmeyi başaran halının ağırlığı 1 ton 200 kilodur. 2004 yılında ise Orta Asya’nın en büyük camisi için Türkmen halıcıları halı dokudular.
Türkmenistan’ın bayrak ve sancağında halı motiflerinden oluşturulmuş göl tasvirleri bulunmaktadır. 1992 yılından beri Türkmenistan’da her yıl mayıs ayının son pazar günü “ Halı Bayramı” kutlanılması ise Türkmenler için halı sanatının ne kadar önemli olduğunun göstergesidir.