Tüm dünyada 2 Nisan, Dünya Otizm Farkındalık Günü olarak bilinir ve Nisan ayı boyunca Otizm ile ilgili farkındalık mesajları yayınlanır, etkinlikler düzenlenir. İşte 2 Nisan Otizm Farkındalık Günü tarihçesi nedir? Otizm ne demek? Tedavisi nasıl yapılır? gibi sorularına cevaplar…
2 Nisan Otizm Farkındalık Günü Tarihçesi
2 Nisan, tüm dünyada otizm konusunda farkındalık yaratarak otizmden kaynaklanan sorunlara çözümler yaratmak amacıyla, 2008 yılında Birleşmiş Milletler tarafından “Dünya Otizm Farkındalık Günü” olarak ilan edildi. Her yıl, “Otizm Farkındalık Ayı” olan Nisan ayı boyunca dünya genelinde otizmin sorunlarını ve çözümleri konuşuluyor, araştırmaların teşvik edilmesi ve erken teşhisle tedavinin yaygınlaştırılması hedefleniyor.
Otizm Ne Demek?
Otizm sendromu, çocuğun psikolojik-sosyal gelişimini olumsuz etkileyen gelişimsel sınırlamadır. Çocukta kendine kapanma, çoğunluk içine çıkamama, iletişimde gözle temastan kaçınma, dikkatsizlik, tekrarlanan hareketler, karşılıklı konuşmadan kaçınma gibi durumlar sezilirse doktora başvurmak gerekmektedir. Bu belirtilerin %70-80’i çocukta görülürse ona otizm tanısı konulabilir.
Amerikan Sağlık Bakanlığı verilerine göre bugün dünya genelinde okul çağındaki her 88 çocuktan biri otizm teşhisi alıyor. Otizm erkek çocuklarda kız çocuklara oranla 3-4 kat daha fazla görülüyor, her 54 erkek çocuktan biri günümüzde otizm riski taşıyor. Dünyada son yıllarda şeker, kanser ve AIDS dahil olmak üzere bir çok hastalıktan daha fazla sayıda otizm teşhisi alınıyor.
Ülkelere göre Güney Kore ile Amerika’da çok büyük oranda otizm hastalığı rastlanmaktadır.
Otizmin Nedenleri Nelerdir?
Otizm sendromunun oluşum sebebi tıp bilimi tarafından bilinmemektedir. Akraba evliliği, hamile kadının geçirdiği psikolojik sarsıntılar, doğum zamanı oksijen yetersizliği, çocukluk devrinde çocuğun karşılaştığı travmalar vs. bu sendromun sebepleri arasında gösterilmektedir. Kesin nedeni bilinmediği için sendromun tedavi yolları da belirtilememiştir, yani sendromun ilaçla tedavisi bulunmamaktadır. Sadece terapi ve eğitim yollarıyla tedavisi yapılmaktadır.
Otizm Terapi Yöntemleri
1. Duyusal Bütünleştirme Terapisi
Duyusal bütünleştirme, 1970’li yıllardan itibaren yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem, otizmli bireylerin algılama, işitme ve anlamlandırma yeteneğinde birtakım eksiklikler olduğunu varsayar ve bu temele dayanır. Terapinin temel amacı ise davranışları ve uyaranları arttırıp duyusal bütünleştirme yeteneğini geliştirmektir. Başka bir şekilde ifade etmek gerekirse, burada temel amaç zihinsel işlevleri arttırıp algılama, işitme, anlamlandırma ve düşünme problemlerini gidermektir.
2. İşitsel Bütünleştirme Terapisi
İşitsel bütünleştirme yöntemi 1960’lı yıllardan beri uygulanan bir metottur. Bu metodun temel amacı, otizmli bireylerin ses frekanslarına karşı hassasiyetlerini bulmak ve doğru tonları kullanarak işitme, düşünme, anlamlandırma, iletişim becerilerinin gelişmesini sağlamaktır. 60’lı yıllarda Fransa’da uygulanmaya başladıktan sonra Tomatis gibi isimler sayesinde dünyanın birçok yerinde uygulanmaya başlamıştır. Bu yöntemde çocuklara kulaklıkla birtakım ses frekansları dinletilir ve seslere verdikleri tepkilere göre tedavi uygulanır.
3. Müzik Terapisi
Müzik terapisi, son yıllarda oldukça rağbet gören bir terapi türüdür. Bu metodun temel amacı, çocukların duyusal bağ kurmasını sağlayabilmektir. Otizmli bireylerin müzikli seanslarına katılması ve bu şekilde işitsel, bilişsel yeteneklerini geliştirmesi sağlanır.
Terapinin bir diğer amacı da hastaların sözel ve bedensel dil kullanımını arttırmaktır. Müzik ve dans seansları sayesinde iletişim yeteneklerini geliştirecekleri, diğer insanlar ile daha kolay iletişim kurabilecekleri kabul edilir. Müzik terapisinin işitsel yeteneği arttırma konusunda etkili bir terapi olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
4. Sanat Terapisi
Sanat terapisinin temel amacı bireyin duyusal olarak rahatlamasını sağlamakla birlikte görsel ve işitsel yeteneğinin gelişmesine yardımcı olmaktır. Bu terapide resim, heykel, seramik gibi görsel sanatlardan yararlanılır. Otizmli bireyin bu sanat dallarında üretim yapması istenir.
Sanat terapisi, bireyin kendini ifade edebilmesi konusunda etkilidir. Ancak tek başına bir tedavi yöntemi olmadığı bilinmektedir.
5. Drama Terapisi
Herhangi bir role bürünmenin otizmli bireylerin iletişim yeteneklerini arttıracağı, anlamlandırma ve derin düşünme gibi konularda daha etkili hâle gelmelerin sağlayacağı kabul edilir. Drama terapisi temel olarak bu düşünceye dayanır. Hastalar uzman bir eğitmen ve terapist kontrolünde sahne sanatlarına yönlendirilir. Gerek kendilerinin belli rollere girmeleri, gerekse nesneleri araç olarak kullanmaları ve başka nesnelerin yerine koymaları istenir. Bu aktivite otizmli bireylerin düşünsel kabiliyetini arttırmada oldukça etkilidir.
6. Hippoterapi (Atlı Terapi)
Hippoterapi, at üstünde çeşitli hareketler aracılığıyla vücut kaslarının hareket etmesine yardım eden bir tedavi şeklidir. Atlı terapi, mide-bağırsak, kalp-damar hastalıklarının tedavisinde, omurga hasarları, gelişim ve konuşma bozukluğu, felç, otizm, down sendromu, dikkatsizlik, fazla kilo, duyma ve görme yetersizlikleri gibi hastalıkların tedavisinde önemli role sahiptir. Atlarla terapi hafızayı güçlendirmekte, dikkati toparlamaya yardım etmekte, aynı zamanda sosyal ortama adaptasyonu hızlandırmaktadır.
7. Yunuslarla Terapi
Yunuslarla terapi, en çok tepki çeken yöntemler arasındadır. Bu terapide otizmli çocukların yunusların bulunduğu havuza girmeleri istenir. Bunun iyi bir rehabilitasyon yöntemi olduğu düşünülür ve çocukların iletişim kurma yeteneklerini ve sosyal gelişimlerini olumlu yönde etkileyeceği kabul edilir. Türkiye, Meksika, İsrail, ABD, Rusya gibi birçok ülkede kullanılan bir terapi yöntemidir.