Bosna-Hersek’teki Türk-İslâm mührü olan Mostar Köprüsü’nü duymayanınız yoktur. 1992-1995 Sırp-Boşnak Savaşı sırasında Sırp çetnikler tarafından top atışıyla yıkılan, ancak sonrasında ecdadın gururu gibi yeniden yükselen bu köprüyü ve köprünün barındırdığı bazı şifreleri bilmekte fayda var. Zira tam anlamıyla bir semboller medeniyeti olan Osmanlı, bu mimari şaheseri köprüye de nice semboller, nice şifreler nakşetmiştir.
Mostar Köprüsü’nün Bilinmeyen Özellikleri
Köprü, Mimar Sinan’ın talebelerinden Mimar Hayrettin tarafından Kanuni Sultan Süleyman’ın ölüm yılı olan 1566’da inşa edilmiştir. İslâmiyetin sembolü olan hilal şeklinde tasarlanan köprü, Hırvat ve Boşnak mahallelerini birleştiren bir geçit olup, yüzyıllar boyunca Müslüman-Hıristiyan toplumlarının aynı köprüde selamlaşmasını sağlamıştır.
Bir anlamda Müslüman Boşnaklarla, Hristiyan Hırvatlar arasında kurulmuş görsel ama yapılış niyeti bakımından duygusal bir köprüdür. Köprünün altından akan Neretva Nehri’nin buz gibi suları, adeta aynı coğrafyada yaşayan insanların yüreklerini birbirinden soğutmaya çalışırken, Mostar Köprüsü, İslâmiyet’in kuşatıcılığı ve hoşgörüsüyle birleştirici bir misyon üstlenmiştir.
Mostar Köprüsü hilal şeklinde ve 99 basamaklı olarak inşaa edilmiştir.
Osmanlı’nın mührünü Balkanlar’a vurmak, Şehit Sultan Murat Han’ın, Yıldırım Bayezid’in ve Fatih Sultan Mehmet’in ruhlarını şad edip, miraslarını yaşatmak için Hilal şeklinde tasarlanan Mostar Köprüsü, 99 basamaklı olarak inşa edilmiştir ki, burada da köprüyü kullanan Müslümanların her basamakta Esma-i Hüsna’nın birini çekmesi murat olunmuştur. Allah’ın 99 güzel ismini hatırlatan 99 merdiven…
Yapımında harç kullanılmamıştır.
Köprüyle ilgili pek bilinmeyen bilgilerden biri de yapım aşamasında harç kullanılmayıp, o simetrik taşların birbirlerine zıvana yöntemiyle tutturulmuş olmasıdır. Bu yönüyle Malabadi Köprüsü’ne benzeyen Mostar Köprüsü, Avrupalı seyyahlar tarafından “Taştan Dondurulmuş Hilal” olarak tanımlanmış, 16.yy ünlü tezkire yazarlarından Âşık Çelebi tarafından Osmanlı’nın gücüne atfen “Kudret Kemeri” olarak adlandırılmış, ünlü seyyah Evliya Çelebi tarafından da; Kavs-i Kuzah (Gökkuşağı) betimlemesiyle tanımlanmıştır.
Yüzyıllar boyunca Osmanlı’nın gururu olarak ayakta kalan Mostar Köprüsü, 9 Kasım 1993 tarihinde, sanki Osmanlı’dan intikam almak ister gibi kasıtlı olarak Hırvat topçu milislerinin 3 gün aralıksız ve toplamda 54 top mermisiyle ancak yıkabilmiştir.
Sırp-Boşnak Savaşı’nın bitmesinden 9 yıl sonra, köprü 2004 yılında Türkiye tarafından yeniden inşa edilmiş, fakat bu kez 99 merdiven değil, köprünün Hırvatlar tarafından 199’te yıkılmasını temsilen 93 merdiven olarak yeniden inşa edilmiştir. Bize düşen bilmektir vesselâm. Biz unutsak da onlar unutmuyorlar ve günü geldiğinde kusuyorlar kinlerini.”