Unutulmaya yüz tutmuş Ata sporumuz Çevgan oyunu
Binlerce yıldır Orta Asya’da ata binen erkekler tarafından oynanan Çevgan oyunu literatürde polo oyununun atası olarak da anılmaktadır. Daha çok Türk boyları arasında yaygın olarak oynanan oyun bir taraftan eğlendirirken, diğer yandan savaşa hazırlayan bir çalışma olarak görülmüştür. Her ne kadar adı Çevgan olarak anılsa da bu ad oyunun sonradan yaygınlaşan Farsça kökenli adıdır.
Çevgan ne demek?
Türkler arasında önceleri daha çok Çüy-gan, Çulgan ve Çavlagan adlarıyla anılmıştır. Üç söyleyiş de “sopa, değnek” anlamında kullanılmıştır. Firdevsi’nin Şehnamesi’ne de konu olan oyunun bir çeşit saltanat oyunu olduğu da söylenmektedir. Bu nedenle “kralların oyunu” olarak da nam salmıştır. Binlerce sene Orta Asya bozkırlarında oynanan Çevgan 19. yüzyılda İngiltere tarafından sömürge haline getirilen Afganistan ve Hindistan üzerinden İngilizler aracılığıyla tüm dünyaya “polo” adıyla yayılmıştır.
Çevgan Nasıl Oynanır ?
Oldukça geniş bir alanda oynanan oyun, iki takıma ayrılmış atlı gruplar arasında oynanır. At üstündeki oyuncuların elinde bulunan uzunca sopalarla bir topun peşinde mücadele verirler. Yerdeki topun rakip takımın kalesine gönderilmeye çalışılmasını amaçlayan oyunda kullanılan sopalar ve top ağaçtan yapılır. Tarih boyunca yerine daha iyi bir oyun geçememiş olacak ki halen farklı türevleri dünyanın çeşitli yerlerinde oynanmaya devam etmektedir.
Savaşa Hazırlık Oyunu
At üzerindeki hareket kabiliyetini oyun sayesinde geliştiren oyuncular geliştirdikleri teknikleri savaşlarda da kullanmışlardır. Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılan Divan-ı Lugatı Türk adlı eserde de Çevgan’dan bir “savaşa hazırlık oyunu” olarak bahsedilmektedir. Çöğen ismiyle aynı zamanda Yusuf Has Hacib’in ünlü Kutatgu Bilig’inde de geçmektedir. Sadece oyunun doğduğu topraklarda oynanmadığını, aynı zamanda batıya göç edip beylik ve devlet kurmuş Türklerin de Çevgen adıyla oynamaya devam ettiğini Evliya Çelebi‘nin Seyahatnamesi’nden öğrenmekteyiz. Günümüzde oynanan;
- • Polo
- • Golf
- • Gökbörü
oyunları Çevgan’dan türetilerek dünyanın farklı ülkelerinde halen oynanmaktadır. Günümüzde özellikle Azerbaycan’da Ata sporunun unutulmaması için yoğun çaba harcandığı bilinmektedir. Başkent Bakü’de Çevgan oynamak için sahalar kurulup müsabakalar düzenleniyor. Profesyonel takım oyuncusu yetiştirmek üzere gençlere de Çevgan eğitimi veriliyor. Müsabaka öncesinde at üzerinde gerçekleştiren gösteriler halk tarafından yoğun ilgi görmektedir.