Bir Türk Bilim Adamının İlham Veren Yaşam Öyküsü
Henüz 4 yaşındayken talihsiz bir kazada çocuk felci geçiren Onur Güntürkün, bilim dünyasında beyin araştırmalarıyla ve makaleleriyle tanınan Biyokoloji Profesörü bir bilim insanımızdır.
Onur Güntürkün kimdir?
Güntürkün, 1958 yılında İzmir’de doğmuş, çocukken bisikletten düşmesi sonucu sağ ayağını paslı bir teneke kesmiş, çocuk felci geçirerek 9 ay boyunca Türkiye’de tedavi görmüştür. Tedavi sonuç vermeyince Almanya’da yaşayan dayısının yanına götürülmüş, orada gördüğü tedavilerin ardından ateller ve korseyle çalışmaya başlasa da yürüyemeyecek durumda kalmış ama ellerini oynatma becerisini tekrar kazanmıştır. Bir yandan eğitim hayatını sürdürürken öte yandan da ağır omurilik ameliyatları geçirmiştir.
İlkokulu Almanya’nın Baden-Baden kentinde bitiren Güntürkün, 8. sınıf ortalarında R. Wagner Yeni Diller Lisesi’ni bırakma durumunda kaldı. Tekrar İzmir’e gelerek liseyi bitiren Güntürkün 1975’te Bochum Ruhr Üniversitesi Psikoloji bölümüne başladı. Diploma tezinin konusu beyinde reorganizasyon olup insan beynine benzediği düşünülen “güvercin beyni” üzerinde yaptığı çalışmalar ona yardımcı araştırmacı olarak aynı üniversitede çalışmanın yolunu açtı.
Beyin konusunda 1980’li yıllarda tartışma konusu olan “lateralizasyon”un güvercin beyni için de söz konusu olduğunu ispatladı. Bu ilk buluşu, o güne kadar güvercin beyninin her iki yanının aynı olduğuna inanan bilim dünyası için çok önemli bir çalışmaydı. Bu nedenle Bochum Üniversitesi Üstün Araştırmalar Ödülü’ne layık görüldü.
Ardından Alman Araştırma Fonu bursuyla ABD’de San Diego Üniversitesi’nde beyin araştırmalarında bir ekol olan Prof. Dr. Harvey Karten’in laboratuvarında araştırmalarını sürdürdü. Ertesi yıl Almanya’ya Kostanz Üniversitesi’ne giderek asistan, 1992’de Doçent oldu. 1993’te ise Gerhard Hess Bilim Ödülü’nü kazandı ve aynı yıl Profesör oldu.
1995’te ise Almanya’nın en büyük ödülleri arasında gösterilen “Krupp Bilim Ödülü”ne layık görüldü. Kendisine ödülünü takdim eden Kuzey Ren Vestfalya Eyalet Başbakanı Dr. J. Rau yaptığı konuşmada kendisi hakkında “iki vatanın; Almanya’nın ve Türkiye’nin yüreği olan bir bilim adamı” iltifatında bulunmuştur. Güntürkün kendi konuşmasında ise özetle;
• Bilime neden aşık olduğunu ve bilimin neden dünyanın en güzel işi olduğunu,
• Çalışmalarını sadece hastaları iyileştirmek için veya insan yaşamını zenginleştirmek için yapmadığını,
• Asıl isteğinin ise “bilmek” olduğunu ve sonsuz bir bilim tutkusuna kapıldığını,
• Yeni bir şey bulmak tutkusuyla her sabah koşarak üniversiteye, laboratuvara gittiğini,
• Bu tutku olmadan bilimden bahsedilemeyeceğini
söyleyerek dinleyicilerin büyük takdirini ve alkışlarını almıştır.
Güntürkün, 1997 yılında Ordinaryüs Profesörlük unvanını kazanmıştır.
Bilimsel çalışmalarının yanı sıra tekerlekli sandalyeye rağmen sosyal alanda da aktif olan Ordinaryüs Profesör Onur Güntürkün’ün emekleri sonucu İstanbul Üniversitesi ile Ruhr Üniversitesi kardeş üniversite olmuştur. Dokuz Eylül ve Ege Üniversitelerinde beyin araştırmalarına katkı yapmış, Boğaziçi ve Muğla Üniversitelerinde konferans vermiştir. Güntürkün’ü, diğer beyin araştırmacılarından farklı kılan diğer bir özelliği “kuşdili” üzerine yaptığı çalışmalardır. Karadeniz Bölgesi’nde Kuşköy adlı dağ köyüne giderek kuşdili konuşan insanlar üzerinde çalışmalar yaptı.
Onur Güntürkün’ün, aldığı bazı ödüller;
• 2000 yılında İstanbul Üniversitesi Şeref Doktorası
• 2006 yılında Alman Psikoloji Derneği Wilhelm-Wundt Madalyası
• 2007 yılında TÜBİTAK Özel Bilim Ödülü
• 2011 yılında Kuzey Ren-Vestfalya Eyaleti Liyakat Nişanı
• 2012 yılında Gottfried-William-Leibniz Ödülü (Almanya’nın Nobeli olarak bilinmektedir).
Bilim dünyasına hizmetleri, kendisinin bir Nobel adayı olarak görülmesini sağlamıştır. Güntürkün, halen Ruhr Üniversitesi Psikoloji Fakültesi Biyopsikoloji bölümünde öğretim üyesidir.